Trà Ô Long – một trong những loại trà đặc biệt và độc đáo đã từ lâu thu hút sự chú ý của những người yêu trà trên khắp thế giới. Với hương thơm mê hoặc và hương vị độc đáo, trà Ô Long đã trở thành một biểu tượng của sự tinh tế và thượng lưu trong nghệ thuật thưởng thức trà. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết trà Ô Long là gì? Hãy cùng Danh Trà Trung Hoa tìm hiểu về nguồn gốc, công dụng và quy trình sản xuất trà Ô Long.

1. Trà Ô Long là gì?

Trà Ô Long (oolong – 乌龙 wūlóng) là một loại trà được sản xuất từ cây trà Camellia Sinensis có nguồn gốc từ Phúc Kiến, Trung Quốc – giống như Trà đen, Trà xanh và Trà trắng và sau đó được phát triển ở Đài Loan trước khi được đưa về Việt Nam và trồng thành công ở Lâm Đồng và các tỉnh phía Bắc.

Trà Ô Long có hai loại chính: Ô Long xanh (còn được gọi là Ô Long ngọc bích) và Ô Long đỏ (còn được gọi là Ô long sấy). Ô Long xanh có mức độ oxy hóa thấp, lá trà có màu xanh lục và trà thu được thường nhạt và nhiều hoa. Trong khi đó, Ô Long đỏ có mức độ oxy hóa cao hơn, gần bằng với trà đen.

Các giống trà trồng ở Việt Nam chủ yếu là Ô Long Cao Sơn từ Đài Loan. Đây là giống trà có lá nhỏ và chất lượng tốt, được trồng ở vùng núi cao. Sản lượng trà tập trung chủ yếu vào các giống thuần chủng như Tứ Quý, Kim Tuyên và Thúy Ngọc.

Trong các loại trà thì quá trình sản xuất trà Ô Long có nhiều điểm khác biệt bởi phần lá của cây được để héo dưới ánh nắng nóng trước khi chế biến để bị oxy hóa một phần. Trà ô long có nhiều hương vị khác nhau, từ ngọt và trái cây đến đậm và rang, xanh và tươi với hương thơm phức hợp. Trà Ô Long được đánh giá cao vì quá trình sản xuất được chăm chút rất kỹ, tạo ra sản phẩm chất lượng cao và độc đáo.

Lá trà Ô Long khô có màu sắc đa dạng, từ xanh vàng nhạt đến xanh đậm, và có các mảng màu nâu thẫm hoặc đen. Tạo nên một biểu đồ màu sắc hấp dẫn và phong phú. Màu sắc nước trà Ô Long xanh khi uống thường là vàng nhạt hoặc vàng óng trong trẻo. Còn Ô long đỏ thường có màu vàng đậm.

Hương vị của trà Ô Long khi uống thường mang đến sự kết hợp độc đáo của các hương hoa quả tươi mát. Trà có hương thơm nhẹ nhàng, tinh tế. Vị trà Ô Long thường đậm đà, ngọt ngào và có độ đắng nhẹ, tạo nên một trải nghiệm thưởng thức thú vị và cân bằng.

2. Quy trình tạo nên hương vị của trà Ô Long

Quy trình sản xuất trà Ô Long trải qua 2 giai đoạn chính: Giai đoạn chè tươi và giai đoạn chè khô. Quy trình sản xuất cụ thể như sau:

2.1. Giai đoạn chè tươi

Thu hoạch và ngắt lá

• Bắt đầu bằng việc thu hoạch lá chè tươi.
• Khi chồi trên cây trà đã mở và bắt đầu dày lên là có thể ngắt.
• Ngắt lá từ ba đến năm lá cùng một lúc, ưu tiên lá già hơn và dày hơn.

Làm héo lá trà

• Lá trà được phơi dưới trời nắng để làm héo.
• Tiếp tục quá trình héo trong nhà để chuẩn bị lá trà cho xử lý tiếp theo và làm cho chúng mềm.
• Quá trình làm héo giúp đẩy mạnh hương thơm của trà.

Quay / Oxy hóa

• Lá trà được cán, rung hoặc cuộn tròn để bắt đầu quá trình oxy hóa.
• Lá bị tổn thương, các thành tế bào bên trong bị phá vỡ, bắt đầu quá trình oxy hóa.
• Lá trà cần đảm bảo khô và oxy hóa trước khi làm tổn thương thêm.
• Quá trình này lặp lại cho đến khi đạt được mức độ oxy hóa mong muốn.
• Trà Ô Long có thể có các mức độ oxy hóa khác nhau, từ xanh nhất (5-10%) đến đỏ hơn (80-90%).

Diệt men

• Lá trà được liên tục làm tổn thương để đạt được mức độ oxy hóa mong muốn.
• Lá trà được làm nóng để ngừng quá trình oxy hóa thêm.
• Trà Ô Long được diệt men nhờ vào không khí nóng bên trong lò.

2.2. Giai đoạn chè khô

Định hình

• Xử lý trà thường định hình thành 2 dáng khác nhau: hình dạng dải và hình nửa quả bóng. Nhào vải bọc là quy trình tạo Ô Long dạng viên, lá trà được bọc trong vải và vò, tạo thành quả bóng chặt chẽ. Lá được tách ra nhẹ nhàng và vò lại. Quá trình này mất nhiều giờ.
• Ứng dụng thương mại thường sử dụng máy kết hợp vải để vò trà. Nhà sản xuất trà thủ công nhỏ vẫn vò trà bằng tay. Chúng được xoắn theo chiều dài, không làm rách lá.

Sấy khô (rang)

• Trong sản xuất thương mại, trà Ô Long được sấy khô trong lò điện, gas hoặc than nóng để sấy lá từ từ. Điều này gọi là sấy lần đầu.
• Ô Long thường trải qua quá trình sấy, tăng hương vị và bảo quản lâu hơn.

3. Các loại trà Ô Long phổ biến

Hiện nay trên thế giới có nhiều loại trà Ô Long nổi tiếng. Một số loại trà kể đến như:

Trà Ô Long ở núi Vũ Di:

• Da Hong Pao (Big Red Robe): một loại trà được đánh giá cao và rất nổi tiếng ở Trung Quốc.
• Shui Jin Gui (Golden Water Turtle): một loại trà của Si Da Ming Cong.
• Tieluohan (Iron La Hán): một loại trà của Si Da Ming Cong.
• Bai Jiguan (White Cockscomb): một loại trà của Si Da Ming Cong. Một loại trà nhẹ với lá màu vàng nhạt.
• Rougui (Cassia): một loại trà đậm có mùi thơm cay.
• Shui Xian (Narcissus): một loại trà rất đậm. Phần lớn nó được trồng ở những nơi khác ở Phúc Kiến.

Trà Ô Long ở An Khê:

• Hoa vàng: Trà hoa và thơm với hương hoa kim ngân
• Tieguanyin (Iron Goddess of Mercy): một loại trà nổi tiếng của Trung Quốc.
• Huangjin Gui (Golden Cassia hoặc Golden Osmanthus): tương tự như Tieguanyin, với hương vị rất thơm.
• Hairy Crab: Một loại trà đặc sản, sản lượng thấp, không phổ biến từ An Khê. Đây là một loại Ô Long oxy hóa thấp.
• Ô Long Ben Shan: Ô Long Ben Shan trồng ở An Khê, được rang tổng cộng 10 giờ ở nhiệt độ 60C. Kỹ thuật rang nặng hơn này mang lại mùi thơm đậm đà hơn.

Trà Ô Long ở Đài Loan:

• Jin Xuan: Đây là loại trà Ô Long được phát triển vào năm 1980. Loại trà này còn được gọi là “Ô Long sữa” vì vị kem, mịn và dễ uống.
• Baozhong: Đây là loại trà ít bị oxy hóa nhất trong số các loại trà Ô Long từ Đài Loan. Trà có những chiếc lá không cuộn có màu xanh lục nhạt đến nâu. Ban đầu được trồng ở Phúc Kiến, hiện nay trà cũng được trồng và sản xuất rộng rãi ở thị trấn Pinglin gần Đài Bắc.
• Dongding (Frozen Summit hay Ice Peak): Được đặt tên theo ngọn núi ở quận Nantou, miền Trung Đài Loan, nơi trà được trồng.
• Dongfang Meiren: Đây là loại trà này có mùi thơm (lá thường có đầu màu trắng hoặc vàng). Trà có hương thơm trái cây tự nhiên, màu đỏ tươi và vị ngọt.
• Ô Long Alishan: Trà Ô Long Alishan được trồng ở khu vực Alishan của quận Chiayi. Loại trà này có những chiếc lá cuộn lớn có màu xanh tím khi khô. Trà được trồng ở độ cao từ 1.000 đến 1.400 mét.
• Lishan (梨山) Ô Long: Loại trà này được trồng gần núi Lishan ở khu vực trung bắc của Đài Loan. Loại trà này có bề ngoài rất giống với trà Alishan. Trà được trồng ở độ cao trên 1.600 mét.
• Ruan Zhi: một loại trà Ô Long nhẹ. Trà còn được gọi là Qingxin. Nó có nguồn gốc ở Phúc Kiến.
• Ô Long đen: Đây là một loại Ô Long rang sẫm màu. Loại này sẽ có hương vị rang tương tự như cà phê rang đậm.
• High-mountain hay gaoshan: Thuật ngữ dùng để chỉ một số loại trà Ô Long được trồng ở vùng núi miền trung Đài Loan. Bao gồm các giống như Alishan, Wu She, Li Shan và Yu Shan.
• Tieguanyin: Công ty trà Muzha đã mang trà từ Phúc Kiến và phát triển biến thể riêng trên mảnh đất Đài Loan cho loại trà phổ biến trên những ngọn đồi của khu vực Muzha gần Đài Bắc.

4. Cách pha trà Ô Long

Để thưởng thức 1 chén trà Ô Long thơm ngon, đúng vị thì không chỉ đòi hỏi người pha có tay nghề mà dụng cụ pha trà cũng cần đảm bảo tiêu chuẩn và đầy đủ. Các bước pha trà Ô Long như sau:

• Để pha trà ngon, cần quan tâm đến ba yếu tố chính: nhiệt độ nước, lượng trà và thời gian hãm trà.
• Chọn nước tinh khiết, nước suối hoặc nước giếng, để pha trà, tránh nước có mùi và chất kim loại nặng ảnh hưởng đến hương vị trà.
• Nhiệt độ nước pha trà lý tưởng từ 95 – 100 độ C. Thông tin chi tiết có thể tìm trong hướng dẫn sử dụng hoặc tư vấn từ nhân viên bán hàng.
• Lượng trà cần khoảng 5 – 7 gram cho 220ml – 250ml nước. Tùy khẩu vị, có thể điều chỉnh sau một số lần thử.
• Thời gian hãm trà không nên quá lâu để tránh trà bị đắng và mất hương vị. Sử dụng ấm trà nhỏ và thời gian hãm trà ngắn để đạt hương vị tối ưu và màu nước đẹp mắt.